در تاریخ معاصر ایران زمینه های شکل گیری جامعه مدنی با موانع سر سختی روبرو بوده است . چنین به نظر می رسد این موانع با جلو آمدن تاریخ سر سختی خود را تقویت نموده ، به طوری که امروزه جامعه ایران راه دشواری را در استقرار جامعه مدنی می پیماید . هدف از طرح این مقوله آسیب شناسی شکل گیری جامعه مدنی در ایران معاصر می باشد.
یوهان و ولفگانگ فون گوته (۱۸۳۲ ـ ۱۷۴۹) شاعر، رماننویس، نمایشنامهنویس و دانشمند جنبش رمانتیسم آلمانی، هر چند فیلسوف به معنای معمول کلمه نبود، به شدت از آثار باروخ اسپینوزا، گوتفرید ویلهلم لایب نیتس، امانوئل کانت و فریدریش ویلهلم فون شلینگ تأثیر میپذیرفت و به شیوهی خود آراء آنها را تفسیر میکرد و در تفکرات خویش جذب و حل میکرد. آراء زیباشناختی گوته در رسالهی نظری منفردی نیامده است، بلکه در سراسر مقالات انتقادی و مکاتبات چندجلدی او پراکنده است. گوته با توصیف طبایع هنری آشفته در اشعار و نمایشنامهها و رمانها و نیز در وجود خویش ـ که از دیدگاه زیباییشناسی رمانتیک مرد آرمانی علم و هنر و ادبیات بود ـ تأثیری عظیم بر ادبیات اروپایی به جا نهاد.
رابیندرانات تاگور (۱۹۴۱-۱۸۶۱) شاعر مشهور و برجسته بنگالى است که آثار او به بیشتر زبان هاى زنده دنیا ترجمه شده ست. او شخصیت چند بعدى و جالبى داشته است که اگرچه او را به عنوان شاعر شناخته اند اما در عین حال یک فیلسوف، مصنف و مقاله نویس و نیز یک منتقد و هنرمند و از همه بالاتر یک معلم بوده است. او اولین شخصیت آسیایى است که در سال۱۹۱۳ به سبب مجموعه آثار و اشعارش با نام گیتا نجالى برنده جایزه نوبل شده است.
ادوارد سعید به مثابه یک منتقد ادبى را باید یکى از آخرین چهره ها در زنجیره اى از روشنفکران «معترض» و یا در معنایى دیگر «متعهد» در سنت چپ دانست که با حرکت از مکتب فرانکفورت (آدورنو، هورکهایمر، مارکوزه) به ساختارگرایانى چون آلتوسر و اگزیستانسیالیست هایى چون مرلو پونتى و سارتر رسیده و با متفکران اجتماعى چون فوکو و بوردیو به وى مى رسند، البته با این تفاوت اساسى که طبقه بندى شدن شاید «ناگزیر» سعید در «نقد ادبى» در نزد بسیارى انتظاراتى را به وجود مى آورد که شاید در او نمى دیدند و برعکس برخى از فعالیت ها و موضع گیرى هاى او را در نظر آنان بیش از اندازه «نامناسب» جلوه گر مى کرد.
قلب تان مهر جهان افروز باد روز و ماه و سال تان نوروز باد ! پایان بخش مراسم نوروزی جشن سیزده بدر است که روز سیزدهم فروردین ماه اتفاق می افتد و در واقع می توان گفت که سال تازه برای کار و فعالیت های اجتماعی و فرهنگی و کشاورزی از روز چهاردهم فروردین آغاز می گردد.
شهرت ماکیاولی به عنوان مبلغ و مدافع سیاست قدرت، تا به امروز در سراسر جهان مستحکم مانده است. نوشته های سیاسی او از سوی برخی از منتقدان، به عنوان توجیه گر منافع قدرتمندان و توجیه استفاده از هر وسیله برای رسیدن به هدف شناسانده شده است. اما دوگانگی و دوچهرگی اندیشه ماکیاولی، نشانگر روزآمدی و تازگی آن می باشد. هنوز پس از نزدیک به پنج سده، اندیشه های سیاسی ماکیاولی مورد بحث و بررسی کسانی است که درباره سیاست اظهارنظر و یا به نوعی خود را با آن مشغول می کنند. نوشته حاضر، تلاشی است در جهت پرتوافکندن دوباره بر اندیشه های این متفکر بزرگ دوره نوزایی (رنسانس) و روشن ساختن جایگاه او در تاریخ اندیشه های سیاسی.
"تا آزادی انتقاد نباشد، ستایش ارزنده ای نیز نمی تواند وجود داشته باشد" بومارشه نمایشنامه نویس فرانسوی / تا آزادی انتقاد نباشد نه تنها ستایش ارزنده ای نمی تواند وجود داشته باشد، بلکه رشد و پیشرفتی نیز نه در زمینه فردی و نه در زمینه های اجتماعی، سیاسی، ادبی و فرهنگی صورت نخواهد گرفت. متاسفانه شرایط حاکم بر جامعه ما در طول تاریخ باعث پیدایش ویژگی هائی در ما شده اند که نقد منصفانه را با مشکلاتی روبرو نموده است. در این نوشتار مختصرا به بیان چندی از این ویژگی ها پرداخته می شود.